Bukowina Tatrzańska to jedna z najwyżej położonych miejscowości podhalańskich (do 1000 m n.p.m.). Znajduje się w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim. Na mocy zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z 18 kwietnia 1939 r. nazwa wsi została zmieniona z dotychczasowej Bukowina na Bukowina Tatrzańska.
Bukowina, początkowo jako przysiółek założona została w XVII wieku, na zasadach prawa wołoskiego. Wołosi to grupa etniczna, przybyła z Siedmiogrodu i Bałkanów, która osiedliła się na górskich terenach. Nabywanie praw do ziemi odbywało się poprzez karczowanie i wypalanie lasów. W 1795 roku osada liczyła 25 gospodarstw. Była zasiedlana zarówno przez pasterzy wołoskich i spiskich, jak też uciekinierów węgierskich i Romów.
Do połowy XIX wieku Bukowina była obszarem prawie niedostępnym. Dojście do wsi wiodło leśnymi ścieżkami, które to nie zawsze były bezpieczne. Dopiero po budowie pierwszego traktu wzdłuż rzeki Poroniec, prowadzącego do Morskiego Oka, miejscowość zaczęła się rozrastać, pojawili się pierwsi turyści, w tym Seweryn Goszczyński, pisarz i poeta polskiego romantyzmu. Powstały pierwsze zakłady w tym tartak, gonciarnia, kuźnie, a także młyny i karczmy. Liczba gospodarstw wzrosła dziesięciokrotnie.
Najstarszymi krawcami szyjącymi i haftującymi spodnie w Bukowinie byli Andrzej i Franciszek Kuchtowie. Dziewczęta z kolei szyły gorsety, w zależności od okazji. Białe na wesele, czarne na pogrzeby, zielone na Zielone Świątki, a czerwone na niedzielę. Panna młoda szyła swojemu wybrańcowi białą koszulę, co miało oznaczać że mężczyzna odtąd należał do niej. Mieszkańcy Bukowiny towary kupowali na jarmarkach w Nowym Targu lub na Słowacji czy Węgrzech, a minimalne potrzeby zaspokajali u wędrownych kramarzy.
Bukowiński góral budowniczym kościoła
W latach 1887–1900 wzniesiony został kościół, który stał się unikalnym zabytkiem podhalańskiej architektury. Pobożny góral Jędrzej Kramarz stwierdził, że wieś powinna mieć własną parafię. Będąc amatorem, samoukiem, sporządził plany budowy kościoła i wymusił akceptacją projektu u kościelnych władz. Pieniądze na utworzenie parafii zebrał przy wsparciu włodarzy Bukowiny. Podczas budowy kościoła Jędrzej Kramarz stał się cieślą, architektem, kowalem, murarzem i snycerzem. Wykonał też ołtarze i wyrzeźbił ludowe figury świętych.
Podczas tych kilkunastu lat budowy Kramarzowi zarzucano brak odpowiedniego doświadczenia i budowę niezgodną ze sztuką budowlaną. Jednak determinacja fundatora sprawiła, że kościół poświęcono i oddano do użytku. W 1900 roku do Bukowiny przybył ks. Walenty Gadowski, który wybudował pierwszą willę w Bukowinie zwaną „Primula”. Mieszkańcy często pracowali za darmo przy budowie willi, chcąc zachęcić księdza do pozostania. Ten jednak po zakończeniu budowy sprzedał willę i wyjechał. W Willi ks. Gadowskiego w roku 1904 gościł Józef Piłsudski. Pierwszym proboszczem z urzędu został w 1902 roku ks. Błażej Łaciak.
Od 1982 roku świątynia użytkowana była sporadycznie. Obecnie w kościele nie odbywają się msze. Obok znajduje się murowany kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, wybudowany w latach 1974–1982. Projekt Wojciecha Pietrzyka, architekturą nawiązuje do strzelistych, tatrzańskich turni. Stary kościół miał być rozebrany, ostatecznie jednak został wpisany do rejestru zabytków i w 1994 roku odremontowany. W 1939 roku z inicjatywy ks. Stanisława Foxa wybudowano kaplicę cmentarną pod wezwaniem Zmartwychwstania Pana Jezusa z grobowcem dla księży.
Centrum kulturalne wsi
W 1895 roku hrabia Zamoyski ufundował szkołę. Początkowo była jednoklasowa i liczyła 194 uczniów oraz dwóch nauczycieli: Malinowski i Data. Kilka lat później przekształcono ją w sześcioklasową. Kierownikiem był Franciszek Ćwiżewicz. Dostrzegając artystyczny potencjał bukowian, w 1924 roku zorganizował przy szkole teatr i chór. Utworzył też komitet budowy Domu Ludowego, którego zadaniem miało być pielęgnowanie i promowanie góralskich tradycji. I tu po raz kolejny dzięki determinacji i zaangażowaniu mieszkańców inwestycja miała szansę na powodzenie. Aby budowa ośrodka kulturalnego doszła do skutku, zaciągnięto pożyczki, na zabezpieczenie których miejscowi górale złożyli hipoteczne poręczenie własnym majątkiem. Zakupiono parcelę o obszarze 6 morgów od Agnieszki Sztokfisz.
Z własnej inicjatywy mieszkańcy Bukowiny zwozili materiały takie jak drewno, deski i kamienie. Budowę rozpoczęto w roku 1928, a trzy lata później oddano do użytkowania parter budynku. Przystosowano go na potrzeby kursów spółdzielczych oraz pensjonatu, dzięki czemu zyskano dodatkowe środki na ukończenie budowy. Na krótko przed drugą wojną światową, wieś zelektryfikowano, dzięki czemu kino w Domu Ludowym wyposażono w aparaturę dźwiękową. Po śmierci Franciszka Ćwiżewicza, w roku 1959, Dom Ludowy przyjął jego imię.
Dom Ludowy jest jednym z największych obiektów drewnianych w Polsce. W 1977 roku wpisano go do rejestru zabytków. Obecnie w Domu Ludowym mieści się Bukowiańska Szkoła Ginących Zawodów, Folkloru i Sztuki Ludowej oraz świetlica, w której odbywają się imprezy kulturalne o charakterze lokalnym oraz wystawy twórczości ludowej.
Atrakcje turystyczne
Bukowina Tatrzańska to miejscowość turystyczna, idealna na urlop o każdej porze roku. Jej atutem jest bezpośrednia bliskość Tatr Wysokich i Morskiego Oka, które przyciąga rzesze turystów (kilkaset tysięcy rocznie). Podczas czyszczenia dna jeziora w 2000 r. wyłowiono ponad 170 kilogramów monet, pochodzących z kilkudziesięciu krajów na świecie. Płetwonurkowie ocenili, że jest ich tam jeszcze co najmniej tona. Tego typu akcje powtarzano w kolejnych latach. Miejscowość posiada szeroko rozbudowaną bazę noclegową, świetne warunki do uprawiania narciarstwa oraz kompleks wodny” Terma Bukowina Tatrzańska „.
Bukowina Tatrzańska jest gospodarzem dwóch cyklicznych imprez kulturalnych: Góralskiego Karnawału oraz Sabałowych Bajań. Góralski Karnawał ma na celu kultywowanie zwyczajów bożonarodzeniowych. Z kolei Sabałowe Bajania to ogólnopolska impreza folklorystyczna, podczas której można posłuchać najprawdziwszych bajarzy ludowych oraz śpiewów pytackich, czyli mężczyzn prowadzących orszak weselny.
Na terenie Bukowiny Tatrzańskiej znajduje się najwyższy w Polsce wodospad, jest nim Siklawa i ma blisko 70 metrową kaskadę. A w odległości kilku kilometrów od centrum miejscowości znaleziono najstarszy na świecie bumerang w Jaskini Obłazowej wykonany z kości mamuta, o długości 71 cm. Jego wiek jest datowany na około 23 tysiące lat przed naszą erą.
Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku liczba mieszkańców wsi wynosi blisko 3,2 tys. W latach 1998-2021 liczba ta wzrosła o 26 proc.
Źródło:
- Dziennik podróży do Tatrów, Seweryn Goszczyński, Petersburg 1853r;
- domludowy.pl;
- polskawliczbach.pl;
- bukowinatatrzanska.pl
Dodaj komentarz na Facebooku