Kluszkowce – górska wieś z mnóstwem atrakcji

Kluszkowce

Kluszkowce – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, koło Czorsztyna, nad potokiem Kluszkowianka.

Kluszkowce to najstarsza wśród osad położonych w najbliższej okolicy warowni w Czorsztynie. W 1307 r. Ksieni Stronisława, przełożona zakonu Klarysek ze Starego Sącza przekazała tereny pomiędzy potokiem Wronin a potokiem Cichorzyn pierwszemu osadnikowi Hynce Czarnemu. Niebawem założono kolejne wsie nad Dunajcem, np. Sromowce. Jak podaje Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wieś początkowy występowała jako Klusków lub Kluskowice.

Według przywileju Augusta III z 21 maja 1742 r. wsią zarządzał Józef Golański. W posiadaniu miał on młyn i folwark. W 1811 roku wieś przeszła na własność Cesarstwa Austriackiego. Osiem lat później zakupiła ją rodzina Drohojowskich, która zarządzała dobrami czorsztyńskimi do 1945r.

Parafia w Kluszkowcach

Prawdopodobnie w miejscu obecnej szkoły w Kluszkowcach znajdował się drewniany kościół, który spłonął w 1811 r. Mieszkańcy byli zbyt biedni aby go odbudować, przyłączono więc miejscowość do sąsiedniej parafii w Maniowach. Jednak z początkiem XX wieku sytuacja materialna wsi zaczęła się zmieniać. Na jej obrzeżach znajduje się Góra Wdżar z pokładami skały wulkanicznej – andezytu. Rozpoczęło się więc jego pozyskiwanie. A wykorzystywano go m.in. do budowy drogi Czorsztyn – przełęcz Snozka.

Kamieniołom stały się popularnym miejscem pracy dla okolicznych mieszkańców i przyczynił się do ożywienia gospodarczego Kluszkowiec. Z dochodu kamieniołomu postanowiono wybudować własny kościół. Po zebraniu funduszy oraz zgromadzeniu materiałów budowlanych, projekt utworzenia parafii mieszańcy przedłożyli proboszczowi z Maniowów. Ten jednak się sprzeciwił i rozgoryczeni mieszkańcy w czynie społecznym wybudowali dom ludowy, pod kierunkiem Franciszka Gacka. W 1942 r. w obszernej sali teatralnej domu utworzono kaplicę, jako filię kościoła w Maniowach.

Do Kluszkowiec w roku 1953 przybyli karmelici bosi i na poddaszu domu ludowego założyli klasztor. W latach 1954-1965 ojciec Leon Wądrzyk, przełożony domu, dzięki wsparciu finansowemu mieszkańców zadbał się o bogaty wystrój kaplicy w stylu zakopiańskim. Samodzielną parafię pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Kluszkowcach erygowano w 1984r. W tym czasie powstał projekt budowy nowego kościoła i klasztoru. Nowy kościół w 2000 r. konsekrował arcybiskup krakowski Franciszek kard. Macharski.

Mogiła z okresu II wojny światowej

W Kluszkowcach znajduje się mogiła zbiorowa otoczona czterema metalowymi słupami połączonymi łańcuchem. Na mogile znajduje się kamienna płyta z wyrytą gwiazdą Dawida i tablicą z napisem: „NIEZNANI ZAMORDOWANI PRZEZ FASZYSTÓW HITLEROWSKICH. SIERPIEŃ – 1942 r.” Pochowano tu 7 osób, Polaków i Żydów, rozstrzelanych w 1942 r. Spośród nich zidentyfikowano tylko dwie : Glasner Idę i i Zofię Klausenstok.

Osada Turystyczna „Czorsztyn”

Już na początku XX wieku Kluszkowce stały się popularną miejscowością wypoczynkową, zwłaszcza wśród uczestników spływu Dunajcem. Po budowie zalewu Czorsztyńskiego liczba turystów rosła lawinowo. Więcej na temat budowy jeziora Czorsztyńskiego przeczytasz tutaj: Dwie wsie, jedno jezioro i dwa górujące nad nim zamki

Nad brzegiem Jeziora – na półwyspie zwanym Stylchyn powstała Osada Turystyczna „Czorsztyn”. W skład osady wchodzi 9 zabytkowych drewnianych pensjonatów i willi, 11 wiejskich chałup i budynków gospodarskich oraz 11 kamiennych piwniczek z drewnianym lamusami nad nimi. Wszystkie obiekty zostały przeniesione tu z zalanych części Kluszkowiec oraz Maniów i Czorsztyna. Kompleks podzielony został na część hotelarską i restauracyjną, część konferencyjną oraz skansen etnograficzny. Punktem centralnym osady jest restauracja Leopolda Szperlinga. Jest to rekonstrukcja dawnej, słynnej restauracji, mieszczącej się w dawnym Czorsztynie.

Kluszkowce słynną przede wszystkim z ośrodka narciarskiego na górze Wdżar. Dobrze przygotowane, sztucznie naśnieżane trasy obsługiwane przez 6 wyciągów narciarskich oraz tor saneczkowy przyciągają rzesze fanów „białego szaleństwa”. Wdżar zapewnia także doskonałe widoki na Tatry, Pieniny, Magurę Spiską i Jezioro Czorsztyńskie.

O smoku gorczańskim

Według miejscowych opowieści na szczycie góry istniała osada. Jednak jej mieszkańcy byli tak niegodziwi i rozpustni, że dotknęła ich kara. Pewnego dnia nad osadą pojawiły się płomienie trawiące każde domostwo, a w płomieniach ukazał się ogromny smok. Gdy zgliszcza już dogasły mieszkańcy okolicznych wsi przybyli sprawdzić czy bestia zniknęła.

Na miejscu znaleźli tylko osmolony głaz, który po chwili zaczął się ruszać. Okazało się, że to smocze jajo. I gdy bestia miała już zaatakować zgromadzonych śmiałków, jeden z kowali w ostatniej chwili doskoczył do smoka i zakuł mu nogę w łańcuch. A dzięki rzeźbie smoka zakutego w łańcuch, umieszczonej na szczycie, legenda wciąż jest żywa nie tylko w opowieściach okolicznych mieszkańców.

Gniazdo smoka na górze Wdżar; źródło: polska-org.pl

Organy Hasiora

Kolejną ciekawostką jest znajdujący się na górze pomnik autorstwa Władysława Hasiora, znanego rzeźbiarza, poświęcony podhalańskim bohaterom utrwalania władzy ludowej. Monumentalny 13-metrowy obiekt miał nieść dźwięk podczas większych wiatrów, jednak „żelazne organy” nie zagrały. Według niektórych źródeł przyczyną „milczenia” rzeźby był brak planowanych przez Hasiora piszczałek i fletów reagujących na wiatr.

Pomnik odsłonięto w 1966 r. U stóp rzeźby umieszczono rząd figur zabitych z atrapami karabinów i granitową płytę z napisem: Wiernym synom Ojczyzny poległym na Podhalu w walce o utrwalenie władzy ludowej – Społeczeństwo ziemi krakowskiej w 1000-lecie państwa polskiego. W 2010 r. usunięto niechlubną płytę, a na „żelaznych organach” zamontowano pasterskie dzwonki grające na wietrze.

Dla mnie jest to pomnik upamiętniający wszystkich tych, którzy, zaplątani w tryby historii, strzelali do siebie w tych okolicach aż do 1961 roku, niekiedy bez świadomości tego, w czym uczestniczą. Uważam, że teraz należałoby zmienić inskrypcje na jego podstawie, sprawić, by całe to wzgórze upamiętniało tamte trudne lata i ludzi, którzy tu wtedy polegli„. Tak w latach 90. tłumaczył Władysław Hasior swą realizację.

Zdjęcie wykonane w 1966 podczas montażu pomnika Władysława Hasiora. Źródło: polska-org.pl

Joy Ride Festiwal

W Kluszkowcach organizowany jest jeden z większych festiwali rowerowych w Polsce – Joy Ride. Podczas trwającego trzy dni rowerowego święta ponad tysiąc zawodników z Polski i sąsiednich krajów, rywalizuje w 10 różnych konkurencjach. W tym czasie organizowane są także targi rowerowe oraz koncerty. Więcej na temat festiwalu przeczytasz na stronie: joyride.pl/kluszkowce/

W Kluszkowcach można skorzystać również ze sportów wodnych, wypożyczyć rower wodny lub kajak. Można także skorzystać z rejsu po jeziorze Czorsztyńskim, między zamkami w Czorsztynie i Niedzicy oraz rezerwatem Zielone Skałki. Do dyspozycji wczasowiczów jest również plaża wraz z placem zabaw dla dzieci, piaszczyste boisko do siatkówki i oczywiście lokale gastronomiczne.

Według spisu powszechnego wieś w 2021r. liczyła ponad 1 900 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców wzrosła o ponad 34 porc.

Źródło:

  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IV;
  • Benignus Wanat OCD; Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605-1975; Kraków 1979 r;
  • grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl;
  • parafiakluszkowce.pl;
  • polskawliczbach.pl;
  • czorsztyn.pl


Dodaj komentarz na Facebooku

pasek narzędzi