Wojnówka – wieś położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, przy granicy polsko-białoruskiej.
Pierwsze informacje na temat wsi pochodzą z 1631 r., kiedy to odnotowany został jak właściciel Wojnówki Piotr Wojna, starosta Wołkowski. W późniejszym okresie dobra wojnowskie z folwarkiem Jodłówka trafiły w ręce Sapiechów.
W 1722 r. wojewoda podlaski Michał Sapieha sprzedał Wojnówkę wraz z częścią dóbr Jerzemu Józefowi Matuszewiczowi z Rasnej. W 1754 r. w spadku otrzymał ją syn Marcin, późniejszym kasztelan brzeski, pamiętnikarz.
„Wojnówka wieś JWW Matuszewiczów Kasztelaniców Brzeskich nad strugą Droszcz półtorej mili na wschód zimowy tamże i dwór nowo wybudowany od wsi ćwierć mili w jednej linii z wsią między borem sosnowym”. Źródło: „Opisanie Parafii Kleszczelewskiej do Kościoła Kleszczelewskiego należącej (…)”; 1793r; Archiwum Diecezjalne w Drohiczynie.
W II połowie XIX w. majątek przeszedł w ręce rodziny Wołyncewiczów. Pierwszymi, po Matuszewiczach, gospodarzami dworu byli prawdopodobnie, Józef i Kazimiera Wołyńcewicz, rodzice późniejszych współwłaścicieli majątku Samuela Bernarda i Anatola Wołyńcewiczów. Majątek obejmował wówczas ok. 412 ha ziemi. W Wojnówce pozostał Anatol z matką Kazimierą i żoną Matyldą, a folwark w Jodłówce przejął Samuel Bernard, który w ostatnich latach XIX wieku rozpoczął budowę dworu.
Zabudowania dworskie w Wojnówce we wrześniu 1939 roku przejęli we władanie Rosjanie, a w 1941 roku Niemcy. Modrzewiowy dwór rozebrano, a materiał wykorzystano do budowy urzędu w Kleszczelach. Anatol Wołyńcewicz zmarł w 1942 roku. Pochowano go na katolickim cmentarzu parafialnym w Kleszczelach. Po jego śmierci żona Matylda wyjechała do Koszalina. Po wojnie majątek rozparcelowano, a do lat 80. XX wieku budynki dworskie rozebrano. Wycięto również większość starych szpalerów i drzew owocowych.
W pobliżu miejscowości znajduje się drewniana macewa upamiętniająca miejsce grobu sześciu Żydów, którzy ukrywali się w leśnej kryjówce po ucieczce z getta w Kleszczelach. Macewa została umieszczona w 2020 r. przez Fundację Zapomniane, w ramach projektu „Punkty Odniesienia – oznakowanie 24 żydowskich grobów wojennych drewnianymi macewami”. Z informacji zebranych przez fundację od okolicznych mieszkańców wynika, że ciała zamordowanych znaleziono w ziemiance, w której się ukrywali. W latach 60 XX w. miano pobierać z tego miejsca piasek na budowę szkoły i tak natrafiono na ludzkie kości.
W 2021 r. Wojnówka liczyła 41 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o ponad 50 proc. Obecnie znaczna część domów to pustostany lub domy letniskowe.
W tej niewielkiej miejscowości funkcjonuje „Zagroda OFI”, w której powstają pyszne produkty z owczego i koziego sera. O tym wyjątkowym miejscu przeczytasz tutaj: Od przyczepy kempingowej do serowarskiego raju – historia Zagrody OFI.
Źródła:
- zapomniane.org;
- Zarys dziejów osadnictwa wiejskiego we wschodniej części województwa białostockiego do połowy XVIII wieku; Jerzy Wiśniewski, Białystok 1964;
- dubicze-cerkiewne.pl
Dodaj komentarz na Facebooku