Dobromil – wieś położona w województwie podlaskim, w powiecie bielskim.
Pierwotna nazwa wsi brzmiała Romaszki, o czym wspominają źródła z 1577 roku. W tamtym czasie liczyła ona 15 włók bojarskich i 2 włóki komornicze. Mieszkali tu ruscy bojarzy, zwani Romaszkami – to właśnie od nich wzięła się nazwa miejscowości. Pod tą nazwą wieś figuruje zarówno w spisie podatku pogłównego z 1676 roku, jak i na mapie Podlasia z 1790 roku.
W drugiej połowie XVII wieku właścicielami dóbr była rodzina Parysów, a następnie Anna z Lubomirskich – wdowa po Franciszku Stefanie Sapieże, koniuszym litewskim. Majątek wielokrotnie dzierżawiono różnym szlachcicom, aż w końcu został on wyłączony z dóbr boćkowskich Sapiehów.
W latach 20. XIX w. folwark sprzedano Michałowi Gartkiewiczowi, prokuratorowi obwodu białostockiego, który urządził tam swoją rezydencję i i nadał mu zupełnie nowy charakter. Rozbudował gospodarstwo, powiększył podwórze i w dawnym ogrodzie folwarcznym wzniosł murowany, piętrowy dwór z balkonem od strony podjazdu. Stworzył także kompozycję ogrodów, które łączyły funkcje użytkowe i ozdobne. Oprócz sadów owocowych pojawiły się tu aleje lipowe, wiązowe i dębowe, a także stawy i sadzawki. Dawna ulicówka wiejska została obsadzona lipami i wiązami, tworząc malowniczą aleję. W miejscu dawnych siedlisk powstały domy dla robotników rolnych. Właśnie wtedy Michał Gartkiewicz nadał wsi nową nazwę – Dobromil.
Od tego czasu, aż do 1939 roku, miejscowość pozostawała w rękach rodziny Gartkiewiczów. W drugiej połowie XIX wieku właścicielami byli Karol Gartkiewicz i jego żona Zofia z Wierzbowskich. W 1904 roku majątek przeszedł w ręce ich syna Artura, a przed wybuchem II wojny światowej przejęła go jego siostra Zofia Sielewska, wywieziona w 1940 roku do ZSRR.
Okres wojny przyniósł ogromne zniszczenia. Po wkroczeniu Armii Czerwonej w 1939 roku rozpoczęła się dewastacja dworu i drzewostanu. W 1941 roku, po zajęciu terenów przez Niemców, w Dobromilu powstał zarząd dóbr ziemskich obejmujący również okoliczne majątki. Przywrócono wówczas częściowo dawne funkcje budynków i ogrodów.
Po wojnie majątek został rozparcelowany. Dwór przeznaczono na siedzibę urzędu gminy i posterunku Milicji Obywatelskiej, a wiele zabudowań rozebrano. W 1950 roku gospodarstwo i ogrody przejęła Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, którą jednak w 1956 roku rozwiązano, a urząd gminy przeniesiono do Mokrego. Trzy lata później dwór został zburzony, a pozostałe budynki stopniowo rozebrano. Choć spółdzielnia działała jeszcze w latach 80., dawne ogrody i sady popadły w ruinę, a kompozycja założenia dworskiego uległa zatarciu.
Obecnie roślinność ozdobna dawnego ogrodu niemal nie istnieje, a teren dawnych stawów porastają trzciny. W krajobrazie pozostały jedynie niszczejące zabudowania państwowych gospodarstw rolnych.
W 2021 roku Dobromil liczył około 50 mieszkańców. W ciągu lat 1998–2021 liczba ta spadła o 25 proc. Choć dziś wieś jest niewielka, to przyciąga wielu turystów dzięki Kuchni Dobromil – rodzinnej restauracji działającej od 30 lat. Lokal, urządzony w stylu wiejskiej chaty, słynie z sezonowych potraw przygotowywanych z lokalnych produktów. Oprócz tradycyjnego obiadu można tu spróbować świeżo wypiekanych drożdżówek i zakupić produkty od okolicznych producentów.
Źródła:
- Katalog zabytków sztuki w Polsce. Tom XII; Zeszyt 4; red. serii Marcin Zgliński; Warszawa 2019;
- Historia Gminy Bielsk Podlaski; Leszek Zugaj; Avalon, Lublin 2008;
- Katalog parków i ogrodów zabytkowych dawnego województwa białostockiego stan z 1988 roku;
- Ewa Bończak-Kucharczyk; Białystok 2000.
Dodaj komentarz na Facebooku