Chotyłów – z cegielni nad Lutnią po turystyczny zakątek z kubikami

Chotyłów – wieś położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, nad rzeką Lutnią.

Pierwsze informacje na temat wsi pochodzą z XVIII wieku, wymieniana jako folwark, część klucza kijowieckiego (klucz to dobra najczęściej królewskie składające się z podległych wsi i miast). W 1808 r. majątek kupił Antoni Nieprzecki. Kolejni właściciele to m.in. Jan Granatowicz, Erazm Mańkowski, Ajzyk Czarny i Mirosław Burzyński. W 1827 r. Chotyłów liczył 10 domów i 49 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku liczba mieszkańców wzrosła do 137 osób.

Około 1866 roku zaczęto budować w Chotyłowie linię Kolei Warszawsko – Teresopolskiej. Tory przebiegały przez środek folwarku. W trakcie budowy odkryto złoża gliny i tak w 1870 roku powstała cegielnia i dwie wytwórnie kafli, które funkcjonowały do 1944 r. W 1867 r. zbudowano dworzec, który uległ częściowemu zniszczeniu podczas I wojny światowej. Budynek gruntownie przebudowany w latach 20. XX wieku według projektu architekta Władysława Kwapiszewskiego, w stylu dworkowym. Murowany budynek jest otynkowany, frontem zwrócony na północ, parterowy z mieszkalnym poddaszem i z węższymi dobudówkami po bokach. Na zachód od dworca znajduje się dom dróżnika, wzniesiony w tym samym czasie.

W 1924 roku utworzono Nadleśnictwo Chotyłów, jednak w okresie II wojny światowej nadleśnictwo funkcjonowało pod zarządem niemieckim. Dogodne warunki transportowe, czyli linia kolejowa i połączenia drogowe sprzyjały masowej wycince drewna i wywozie do Rzeszy. Po wojnie przystąpiono do odbudowy lasów.

„Po wojnie zasobność lasów w n-ctwie Chotyłów wynosiła 68 m3/ha, przeciętny wiek 37 lat, przyrost 1,7 m3/ha. W  chwili obecnej przeciętnie zasobność wynosi 240 m3/ha, wiek 52 lat, przyrost 6,73 m3/ha”. Źródło: chotylow.lublin.lasy.gov.pl

W ramach akcji „Tysiąc szkół na 100-lecie państwa polskiego” w 1958 roku powstała w Chotyłowie szkoła podstawowa. Wcześniej zajęcia odbywały się w budynku dawnej cegielni.

Główną atrakcją turystyczną Chotyłowa są sztuczne zbiorniki wodne tzw. kubiki. Powstały nad rzeką Lutnią, poprzez zalanie dawnych cegielni. W lecie funkcjonuje tu wypożyczalnia sprzętu wodnego, plaża, molo i mała gastronomia. Dla miłośników wędkowania akwen dostępny jest przez cały rok.

W 2021 r. wieś liczyła 925 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców wzrosła o blisko 7 proc.

Źródła:

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom I;

• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Powiat Biała Podlaska, Tom VIII, Zeszyt 2, red. K. Kolendo-Korczakowa, A. Oleńska, M. Zgliński; Instytut Sztuki PAN; 2006;
• Magiczne miejsca; Vademecum Powiatu Bialskiego, BiałaPodlaska, 2024 rok