Banie mazurskie – wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie gołdapskim. Składa się z 2 przedwojennych miejscowości Janele i Benkheim.
Banie Mazurskie w 1566 r. założył Mikołaj Bianicz. Większość osadników stanowili Litwini. Po 1569r. wybudowany został kościół. Początkowo nabożeństwa odbywały się w trzech językach (litewskim, polskim i niemieckim), w XVIII wieku już tylko w polskim i niemieckim, a w XIX w. głównie w niemieckim. W 1656 roku wieś spalili Tatarzy. Kościół pozostał. Organy w kościele w Baniach wykonał w 1884 roku Max Terletzki z Królewca.
W 1710 r. znaczące spustoszenie mieszkańców Bań Mazurskich dokonała epidemia dżumy. W ciągu 4 miesięcy zmarło ponad 2 tys. osób, w tym proboszcz Krzysztof Gregorovius, który w księdze kościelnej zapisał: „Od maja do połowy sierpnia 1710 roku dżuma grasowała tak mocno, że we wrześniu mało już ludzi pozostało przy życiu”. Jego następca – pastor Drygalski dopisał: „Ten, który to napisał, zginął od dżumy”.
W 1737 roku w Baniach powstała szkoła, a w drugiej połowie XVIII w. również szkoła parafialna pod patronatem królewskim. Z kolei w 1841 roku w Baniach miał miejsce protest rodziców, którzy demonstracyjnie opuścili zebranie poświęcone nauczaniu języka niemieckiego w szkole.
Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego
W 1895 r. społeczność Bań Mazurskich składała się z głownie z ewangelików. Podczas II wojny światowej kościół został zniszczony. W latach 1975-1980 kościół poewangelicki odbudowano z inicjatywy ks. Tadeusza Kościuszki (ówczesnego proboszcza). Kościół pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego funkcjonuje do dziś. Parafia pw. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich została erygowana kanonicznie w 1962 r. Wnętrze świątyni ma częściowo styl renesansowy. W pobliżu kościoła znajdują się groby żołnierzy poległych podczas I wojny światowej oraz podstawa z pomnika poświęconego poległym żołnierzom. Pomnik wzniesiono w 1923 r. na wzgórzu kościelnym. Tablicę z nazwiskami poległych umieszczono w kościele. W 1944 r. kościół spalono, a wraz z nim zniszczeniu uległa tablica. Po wojnie na podstawie pomnika w miejscu krzyża żelaznego umieszczono figurę Chrystusa.
W 1947r. w ramach Akcji Wisła z południowych terenów Polski między innymi do Bań Mazurskich przesiedlono rodziny narodowości ukraińskiej. We wsi znajduje się Cerkiew greckokatolicka św. Mikołaja pochodząca z XIX wieku. Świątynia to dawna neoklasycystyczna kaplica baptystyczna z drugiej połowy XIX w. Ksiądz Eugeniusz Uscki w dniu 23 kwietnia 1957 r. odprawił pierwsze w Baniach Mazurskich nabożeństwo greckokatolickie. W 2007 r. uroczyście obchodzono Złoty Jubileusz 50-lecie parafii.
Współcześnie
Banie Mazurskie leżą w krainie Mazur Garbatych, na skraju Puszczy Boreckiej. Przez jej teren przepływa rzeka Gołdapa – szlak spływów kajakowych. Poza obiektami sakralnymi w Baniach znajduje się kilka budynków z XIX i początku XX wieku. Jednak atrakcyjne elementy fasad części budynków znikają pod styropianowymi arkuszami. Czasem udaje się je uratować. Aby nie doszło do dalszej dewastacji elewacji poniższego budynku, Warmińsko-Mazurski Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał go do rejestru zabytków, w zakresie: rzutu, bryły, dachu i elewacji frontowej. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności, co spowodowało wstrzymanie prac. Niestety znaczna część elewacji już jest zniszczona.
W Baniach mieści się Zespół Placówek Oświatowych, Gminny Ośrodek Kultury i Promocji, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Gminna Biblioteka Publiczna, W centrum miejscowości niezmiennie od 1970r. znajduje się budka z tradycyjnie wyrabianymi lodami, a w jej pobliżu znajdziemy bar, który oferuje szeroki wybór dań kuchni wiejskiej.
Dodaj komentarz na Facebooku