Bałcyny – wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, otoczona polami uprawnymi.
Bałcyny były wsią dworską. Jej niemieckie nazwy to Baltz i Baltzan. Początki majątku sięgają XIV wieku, kiedy to założył go rycerz von der Baltz. Właścicielami w XVI w. była rodzina von Kalckstein, a w XVII w. była to rodzina Finck von Finckenstein. W 1789 roku folwark szlachecki i wieś liczyły 12 dymów. Od połowy XIX w. majątek należał do rodu Raków, od której w 1896 r. przejął go Max Kramer, właściciel ziemski sąsiedniej osady Hasenberg (Zajączki).
W 1925 r. Max Kramer kupił także sąsiedni majątek Leip (Lipowo), którym od 1926 r. zarządzał jego syn H. Kramer, a od 1933 r. stał się on własnością tego syna. Rodzina Kramera zarządzała gospodarstwem do 1945 roku.
Dziewiętnastowieczny dwór przetrwał do dziś.
Dwór powstał około 1879 r. Z tego okresu pochodzą również mleczarnia z częścią mieszkalną, chlewnia, kuźnia, stajnia, wozownia, spichlerz, hala maszyn, przechowalnia owoców i obora. Największą pasją właściciela był ogród, który sukcesywnie powiększano i ostatecznie osiągnął on 11 hektarów. W ogrodzie imponowały trzy stawy i starodrzewie. Utworzono szkółkę szkoleniową, w której pracował mistrz ogrodnictwa i dwóch uczniów, którzy prowadzili szklarnie, winnicę oraz uprawę owoców i warzyw.
Gospodarstwo składało się z licznego inwentarz żywego. Należało do nich: ok. 50 koni, pogłowie ponad 100 krów mlecznych z hodowli i ponad 130 szt. młodego bydła Pogłowie świń łącznie z knurami hodowlanymi, maciorami hodowlanymi, prosiętami i tucznikami liczyło ok. 500 sztuk. Mleko odtłuszczane było bezpośrednio na terenie majątku, a śmietankę dostarczano do spółdzielni mleczarskiej w Ostródzie.
Gospodarstwo zasobne było także w narzędzia i maszyny rolnicze. Do majątku Leipa (lipowo) i Balzena (Bałcyny) poza polami należały tereny leśne i łowieckie, a łączna powierzchnia gospodarstwa wynosiła 577,81 ha.
W 1910 roku obwód dworski o obszarze 472 ha liczył 184 osoby, w tym 32 Polaków. Wieś należała do parafii w kościele protestanckim w Lipowie.
Bałcyńskie monokultury
Dawny majątek jest obecnie własnością Zakładu Produkcyjno-Doświadczalnego sp. z o.o. w Bałcynach, założonego jesienią 1967 r. przez pracowników ówczesnej Wyższej Szkoły Rolniczej, Katedry Ogólnej Uprawy Roli i Roślin. I jak czytamy na stronie Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie: „bałcyńskie monokultury” to najstarsze funkcjonujące doświadczenie polowe, jakim chlubi się Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Rolnictwa i Leśnictwa oraz Katedra Agroekosystemów i Ogrodnictwa, a wnioski z niego płynące służą rozwojowi nauk rolniczych.
W 2021 roku miejscowość liczyła 257 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o 22 proc.
Źródła:
- O ludności polskiej w Prusiech niegdyś Krzyżackich, dr Wojciech Kętrzyński, Lwów 1882;
- Geschichtliches zum Gut Balzen, Beitrag von Michael Thelen, ostpreussen.net;
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976;
- uwm.edu.pl
Dodaj komentarz na Facebooku