Radunin – wieś położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, nad rzeczką Radulinką.
Wieś powstała prawdopodobnie w połowie XVIII wieku, jako osada osoczników i strzelców, strzegących puszczy. Przez wieki była różnie nazywana. Na mapie z początku XIX wieku widnieje jako Radomin, na kolejnej mapie z połowy XIX wieku jako Radonin, a z 1900 r. już jako Radalina. W innych dokumentach pojawia się też Radulina i Radulin. Starobiałoruską nazwę Radunin przywrócono w 1998 r. na wniosek mieszkańców.
Dwór w Raduninie
We wsi znajdował się majątek dworski początkowo należący do rodziny Kozłowskich z Wileńszczyzny, później do szlachcica Jerzego Borkowskiego. W centrum wsi mieściła się karczma oraz kuźnia. Karczma znajdowała się w środku wsi, obok niej stała kuźnia.
„Cały majątek został jednak wyprzedany za długi. Kozłowski był hazardzistą, przegrał dużo pieniędzy. Kiedy ciężko zachorował, napisał list, w którym upoważnił Borkowską do zaopiekowania się dziećmi, po czym popełnił samobójstwo, zabijając wcześniej żonę. Majątek i opiekę nad dwójką dzieci w liście pożegnalnym przekazał siostrze. W ten sposób posiadłość przeszła w ręce Borkowskich”.
Mieszkańcy wsi uczestniczyli w powstaniu styczniowym. Około 6 km. od Radunina 29 kwietnia 1863 r. miała miejsce bitwa oddziału Walerego Wróblewskiego, nazwana później bitwą pod Waliłami. Trzystu powstańców dowodzonych starło się tu z pułkiem rosyjskim. Mimo że walka trwała tylko godzinę powstańcy ponieśli duże straty. Zginęły 32 osoby, wielu było rannych, a cały obóz przeszedł w ręce Rosjan.
Według spisu powszechnego z 1921 roku wieś liczyła 28 domów i 214 mieszkańców. Wyznanie rzymskokatolickie zadeklarowały 42 osoby, wyznanie prawosławne 172 osoby. Narodowość polską 39 osób, białoruską – 174 osoby, jedna osoba narodowość inną. W okresie międzywojennym we wsi funkcjonowała 4-klasowa szkoła, do której uczęszczało od 20 do 30 miejscowych dzieci.
Na początku II wojny światowej w 1940 r. rodziny leśniczych i gajowych zostały wywiezione na Syberię. Pozostałych mieszkańców zmuszano do pracy w lesie, często po kilkanaście godzin dziennie. W majątku Borkowskich mieścił się posterunek SS do walki z oddziałami partyzantki radzieckiej. Niestety, wycofujący się Niemcy spalili dwór. Po wycofaniu się wojsk niemieckich w 1944 roku, w okolicznych lasach funkcjonować miała polowa szkoła rezerwistów Armii Czerwonej.
Legenda o cudownym uzdrowieniu
Na końcu wsi znajduje się krzyż ufundowany przez rodzinę Klukowiczów. Na jego granitowym cokole widnieje napis: Anno Domini 1889 Augusti 6 dies. pro valetudine omnium. Wśród lokalnych mieszkańców krąży legenda o cudownym uzdrowieniu, które nastąpić miało podczas dnia pamięci świętego męczennika i uzdrowiciela Pantelejmona, czyli 9 sierpnia. Według tych opowieści szalejąca zaraza dziesiątkowała mieszkańców, każdego chowano kolejne ofiary morowego powietrza. Post, modlitwa i krzyż dokonały cudu i choroba nagle odstąpiła, a w radunińskich domach do dziś można spotkać ikony św. Pantelejmona.
Współcześnie
Według spisu powszechnego z 2021 roku wieś liczyła 35 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców zmalała o 47 proc.
W 2021 r. na domu Wieczysława Lisowskiego powstał deskal autorstwa Arkadiusza Andrejkowa. Inspiracją była fotografia, która przedstawia rodzeństwo Taisę Lisowską i Sławka Lisowskiego, wykonana w 1967 roku, kilka metrów od miejsca, gdzie powstała praca.
Pod koniec 2023 roku powstało w Raduninie nietypowe obserwatorium przyrody pokryte plastrami oraz połówkami pni drzew. Projekt powstał dzięki współpracy Lokalnej Grupy Działania Puszcza Knyszyńska ze Stowarzyszeniem „Lokalna Grupa Działania – Tygiel Doliny Bugu”, a zainicjowali go studenci wydziału architektury z Politechnik Białostockiej.
W pobliżu wsi, na obszarze leśnego kompleksu Puszczy Knyszyńskiej znajduje sztuczny zbiornik wodny Wyżary, a także przebiega Szlak Powstania Styczniowego.
Źródła:
- walily.bialystok.lasy.gov.pl;
- radunin.podlasie.pl;
- Wiśniewski J., Osadnictwo wschodniej Białostocczyzny, Acta Baltico-Slavica XI, Kraków 1977;
- „Monografia Ziemi Gródeckiej”; redakcja i korekta: Małgorzata Sadłowska, Jolanta Szczygieł; Gródek 2021;
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5, województwo białostockie.
Dodaj komentarz na Facebooku