„A gdzie są nasi malarze – którzy pocą się na bruku miejskim nad wyszukiwaniem banalnych i bezmyślnych tematów dla swojego pędzla, a nie spożytkowali dotąd bogatych motywów Puszczy Białowieskiej, życia jej ludzi i zwierząt” Gloger Z. „Encyklopedia staropolska”
Mimo obaw Zygmunta Glogera (historyka, archeologa, etnografa, krajoznawcę), Puszczę Białowieską na obrazach i grafikach uwieczniało wielu artystów. Jednym z pierwszych malarzy, który przybył do Puszczy, był Jan Henryk Müntz.
Johann Heinrich Müntz (1727-1798) urodził się w Mulhouse, wówczas geograficznie część Alzacji, ale politycznie w Starej Konfederacji Szwajcarskiej. Podróżował i służył w armii francuskiej. W zależności od miejsca i czasu traktowano go jako artystę angielskiego, holenderskiego, niemieckiego a nawet polskiego. W latach 80. XVIII wieku przebywał w Polsce i wybudował tam willę księciu Stanisławowi Poniatowskiemu. W Puszczy Jan Henryk Müntz przebywał dwukrotnie w 1780 i 1783 roku. Wtedy też wykonał kilka rysunków oraz akwarel. W zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie znajduje się rycina zatytułowana Puszcza Białowieska – polowanie na niedźwiedzie z końca XVIII wieku. Autor ilustracji, Johann Heinrich Müntz, tak opisuje zdarzenie, którego był naocznym świadkiem: „Widać tu niedźwiedzia, który wspiąwszy się na dąb, na którym były 24 pszczele ule szczelnie osłonięte, wyłamał sobie do nich przejście, lecz kiedy zjadł i zniszczył całą zawartość pasieki, nie potrafił zejść. Został zabity wieloma kulami, wystrzelonymi przez chłopów, właścicieli uli. Był to okaz największego, brunatnego gatunku. Przez kilka dni zachowano go przy życiu, był dobrze pilnowany przez gromadę wieśniaków, niby prawdziwy złoczyńca. Ostatniego dnia widziałem go żywego na drzewie, jak stroił ucieszne miny do widzów. Wszyscy mieszkańcy przychodzili z odległości kilku mil, aby obejrzeć tego złodzieja miodu i ucieszyć się ze zdobyczy. Drzewo-pasieka istniało jeszcze w 1783 roku, gdy przejeżdżaliśmy w pobliżu.” (Budzińska E., „Jana Henryka Müntza podróże malownicze po Polsce i Ukrainie (1781–1783)”, Wyd. Uniw. Warszawskiego).
W 1885 roku Puszczę Białowieską odwiedził malarz Walery Brochocki. Reprodukcje jego prac wykonanych podczas pobytu w Białowieży, ukazywały się w polskich tygodnikach ilustrowanych ”Kłosy” i ”Wędrowiec”. Prace Brochockiego przedstawiają m.in. krajobrazy puszczańskie, żubry, obelisk z 1752 roku w Białowieży, pomnik żubra w Zwierzyńcu. Dodatkowo w „Kłosach” malarz opublikował obszerny artykuł poświęcony Puszczy Białowieskiej i jej mieszkańcom.
Węgierski rysownik i akwarelista Mihály Zichy wielokrotnie przebywał w Białowieży. Był on nadwornym malarzem cara Aleksandra II, a także uczestnikiem polowań imperatorów: Aleksandra II, Aleksandra III oraz Mikołaja II. Artysta wykonał wiele rysunków i akwarel związanych z tymi wydarzeniami. Część prac trafiło do albumu pt. „Ochota w Biełowieżskoj Puszcze”, który ukazał się w 1862 roku. W swoich pracach przedstawił m.in. cara Aleksandra II sadzącego pamiątkowe drzewko w Zwierzyńcu, przybycie cara do Białowieży, upolowaną zwierzynę, scenę z polowania na żubry, obelisk z 1752 roku, Aleksandra II na stanowisku strzeleckim oraz projekt pomnika żubra, który w 1862 roku został wystawiony w Zwierzyńcu. W kremlowskim Muzeum w Moskwie przechowywany jest album składający się z 25 akwarel, zatytułowany „Ochota impieratora Nikołaja II w Biełowieże i Spali 28 awgusta, 18 sientjabrja 1897 goda”. Akwarele Zichego wykorzystane zostały w książce Georgija Karcowa „Biełowieżskaja Puszcza 1382 – 1902 – historia, położenie geograficzne i klimat, fauna, polowania carskie”.
W 1912 roku wydany został album Antoniego Kamieńskiego (grafik, ilustrator) pt. „Szkice z Puszczy Białowieskiej”. Album zawiera 14 prac., m.in. wieś Budy, prządki, wieś Budy (Zagroda), szałas drwali, droga z Bielska do Białowieży, Litwin i Białorusin, Białowieżaneczka. Album opatrzony jest komentarzem pisarza Zygmunta Bartkiewicza. Artyści zachwycili się urokiem Puszczy Białowieskiej, oddając w grafikach i tekście hołd przyrodzie i mieszkańcom. Z pokorą przyjęli potęgę puszczy, a lokalną społeczność darzyli wielkim szacunkiem.
Pamiątką pobytu w Puszczy Białowieskiej słynnego niemieckiego malarza Wilhelma Friedricha Kuhnerta w sierpniu i wrześniu 1916r. jest kilka jego dzieł, m.in. oleje na płótnie przedstawiające żubra, czy też puszczańskie drzewa.
W 1931r. powstał drzeworyt barwny Władysława Bieleckiego (rzeźbiarz, grafik, malarz) „Puszcza Białowieska: Z polowania na dzika”.
Tematyka Puszczy Białowieskiej pojawiła się również w pracach jednego z najbardziej znanych i cenionych polskich malarzy Leona Wyczółkowskiego. Podczas wizyt w tym regionie powstało wiele szkiców.
W 1921 roku Wyczółkowski odwiedził Puszczę Białowieską. Liczne szkice i studia, które artysta tam wykonał pozwoliły na powstanie znakomitej teki „Wrażenia z Białowieży”. Na tekę składa się 10 litografii wydanych w Krakowie w 1922. Wyczółkowskiego fascynował las, jego mroczne piękno, wielowątkowość, mówił o sobie: „Jestem dzieckiem lasu.”, a o lesie: „Wnętrze lasu ciemne, drzewa białe, ściana puszczy. Czarność, dziś dałbym to inaczej, potężniej”. (Leon Wyczółkowski. Listy i wspomnienia, oprac. M. Twarowska, Ossolineum, Wrocław 1960).
Za pracę „Młode dęby” malarz otrzymał złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Powszechnej w Paryżu.
Współczesna malarka o międzynarodowej sławie Tamara Tarasiewicz, urodziła się w Hajnówce, w pobliżu Puszczy Białowieskiej Miejsce to stało się bodźcem do skupienia się na krajobrazie i świecie przyrody. Białowieskie drzewa, a zwłaszcza dęby były bardzo częstym tematem prac artystki. Obrazy te cieszą się niezmiennym powodzeniem.
Puszcza Białowieska wychowała wielu artystów, co spowodowało, że ich głównym tematem jest właśnie puszcza. Artyści zauważają, iż nigdzie tak często nie zmienia się światło jak w puszczy. Piękna sosna o poranku jest zupełnie inna wieczorem. Dodatkowo zmieniające się pory roku sprawiają, że puszcza inspiruje nieustanie.
Obrazek wyróżniający: Leon Wyczółkowski, Walka żubrów białowieskich, 1921r. (wyczolkowski.pl)
Dodaj komentarz na Facebooku